Gmina Czarna Białostocka

Czarna Białostocka to gmina miejsko-wiejska położona wśród lasów Puszczy Knyszyńskiej. Zajmuje powierzchnię 206,4 km2. Około 76,5% powierzchni gminy to tereny leśne, a około 18,2% to użytki rolne. Według dostępnych danych z 2024 roku w gminie zamieszkiwało 10 527 mieszkańców.

Główną formą ochrony przyrody na tym obszarze jest Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. Profesora Witolda Sławińskiego. Park łącznie zajmuje powierzchnię 74 447 ha, z czego 15 405,58 ha znajduje się na terenie gminy Czarna Białostocka. Został utworzony w 1988 roku. Celem powołania PKPK była ochrona i zachowanie zasobów przyrodniczych, walorów kulturowych i historycznych Puszczy Knyszyńskiej, a także stworzenie warunków do prowadzenia działalności naukowej i dydaktycznej oraz rozwijanie turystyki kwalifikowanej i wypoczynku.

Miasto usytuowane jest na polanie leśnej, a w jego sąsiedztwie znajduje się malowniczy Zalew „Czapielówka”. Położenie wśród lasów stwarza dogodne warunki do wypoczynku przez cały rok. To wymarzone miejsce do imprez plenerowych, dla wędkarzy oraz miłośników kąpieli wodnych i słonecznych, a w lasach dla zbieraczy runa leśnego i spacerowiczów. Gmina Czarna Białostocka jest niemal w całości położona na obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków o nazwie „Ostoja Knyszyńska”, która stanowi jeden z elementów sieci obszarów. Zajmuje całkowitą powierzchnię 132 372,2 ha (18 873,5 ha na terenie Gminy). Na terenie całej Ostoi występuje przynajmniej 38 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, a 14 spośród nich znalazło się również w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Możemy w niej spotkać takie rzadkie już ptaki jak: błotniak łąkowy, błotniak zbożowy, trzmielojad, orlik krzykliwy, gadożer, bocian czarny, cietrzew, dubelta, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, puchacz, włochatka, sowa błotna, kraska oraz zimorodek. Specyficzny mikroklimat, będącym efektem leśnej otuliny zachęca do wypoczynku, obserwacji przyrody, uprawiania łowiectwa, zbioru runa leśnego i wędrówek. Amatorzy turystyki aktywnej znajdą w Gminie Czarna Białostocka kilka ciekawych oznakowanych szlaków turystycznych, prowadzących przez atrakcyjne przyrodniczo tereny.

Wyznaczone szlaki turystyczne, wiodące przez atrakcyjne krajobrazowo i przyrodniczo tereny zachęcają do wycieczek pieszych: niebieski „Królowej Bony”, zielony „Sławińskiego”, żółty „Dawnego pogranicza”, żółty „Supraski” i czerwony „Puszczański” oraz rowerowych: zielony - „Kresowe wędrówki” i „Z Puszczy Knyszyńskiej do doliny Biebrzy” – niebieski”, Szlak Powstania Styczniowego który prowadzi od Czarnej Białostockiej przez miejsca związane z powstaniem styczniowym na terenie Puszczy Knyszyńskiej.

Najciekawsze atrakcje turystyczne gminy:

• REZERWAT PRZYRODY BUDZISK - Najstarszy rezerwat Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, powstał dla ochrony naturalnych zbiorowisk leśnych: lasów liściastych (grądów), roślinności torfowisk, łąk i źródlisk. Łęg wiązowo-jesionowy ze względu na największą liczbę gatunków roślin i rzadkość występowania tego zbiorowiska w kraju jest objęty ochroną ścisłą wraz z jego siedliskiem, czyli rzeczką Migówką i źródliskami. Ma tu największe stanowisko czosnek niedźwiedzi, którego specyficzny zapach rozchodzi się daleko po okolicy. O wyjątkowości tego miejsca decyduje także obfitość rzadkich okazów fauny. W rezerwacie spotkać można rysia, obserwować lub usłyszeć puszczyka, włochatkę, derkacza, dzięcioła trójpalczastego oraz wiele innych równie unikalnych zwierząt.
• REZERWAT PRZYRODY KARCZMISKO - Najmniejszy rezerwat (16,57 ha), w którym dominują iglaste bory sosnowo-świerkowe z dorodnym starodrzewem i roślinnością podlegającą ochronie ścisłej. Sosny dożywają 200 lat, wysokością sięgają nawet 30 metrów.
• REZERWAT PRZYRODY KRZEMIANKA - Udostępniony dla turystyki pieszej ze ścieżką dydaktyczną prowadzącą nad zabagnioną doliną Krzemianki. Głównym celem ochrony są źródliska obficie zasilające strumień Krzemianka, z bogatą szatą roślinną o wysokim stopniu naturalności. Źródła to naturalne wypływy wody podziemnej, świadczące o wyjątkowej zdolności terenów leśnych Puszczy Knyszyńskiej do gromadzenia wód podziemnych. Archeologiczną osobliwością rezerwatu są odkryte w 1991 r. prehistoryczne kopalnie krzemienia sprzed 3000 lat, gdzie wydobywano surowiec do produkcji kamiennych narzędzi.
• SZLAK RĘKODZIEŁA LUDOWEGO PODLASIA - To ginące rzemiosło i warsztaty twórców: kowala, garncarzy, łyżkarza, tkaczek, rzeźbiarza. Można się przyjrzeć z bliska technice powstawania wyrobów rękodzielniczych, a także spróbować swoich sił w ich tworzeniu na organizowanych warsztatach. Na szlaku jest też ostatni ośrodek ceramiki siwej.
• OŚRODEK EDUKACJI LEŚNEJ „STARA WYŁUSZCZARNIA” - Ośrodek im. Leśników Puszczy Knyszyńskiej z zabytkową wyłuszczarnią nasion z 1934 r. i salą konferencyjno-edukacyjną. Wizyta tu, to gratka, zarówno dla szkolnych wycieczek, jak i spragnionych wiedzy turystów. W wyłuszczarni dowiemy się wszystkiego o lasach, poznamy lokalną historię i poczujemy atmosferę panującą niegdyś wśród leśników. Atrakcją jest lokomotywa parowa – relikt leśnej kolejki wąskotorowej.
• KOŚCIÓŁ PW. MATKI BOSKIEJ ANIELSKIEJ W CZARNEJ WSI KOŚCIELNEJ - Neogotycki kościół wybudowany w latach 1913-21, wpisany do rejestru zabytków. Reprezentuje typ tzw. wiejskich katedr, jakie powstawały na terenie zaboru rosyjskiego. Świątynię zaprojektowano jako obiekt z czerwonej cegły, dwuwieżowy, neogotycki, górujący nad okolicą. Obok kościoła znajduje się drewniana plebania z 1912 r.
• KOŚCIÓŁ PW. ŚWIĘTEJ RODZINY W CZARNEJ BIAŁOSTOCKIEJ - Wybudowany w 1976 r., w ciągu 8 miesięcy, wspólnym wysiłkiem mieszkańców. Wnętrze świątyni nawiązujące do otaczającej Puszczy Knyszyńskiej zdobią poroża (ok. 700 szt.). W nawie bocznej obraz św. Eustachego – patrona myśliwych. W pobliżu kościoła znajduje się pomnik upamiętniający lotników Żwirkę i Wigurę;
• CERKIEW PRAWOSŁAWNA PW. ŚWIĘTYCH NIEWIAST MIRO NIOSĄCYCH - Malowniczo położona na wzgórzu cerkiew z żółtymi, charakterystycznymi kopułami, budowana w latach 1984-1996. Wewnątrz znajduje się nowoczesny ikonostas.

Statystyczny portret Gminy

Odwiedź stronę gminy

Poznaj inwestycje ZIT BOF w Gminie Czarna Białostocka